1. เมื่อมีสุข ขอให้มองความสุข รู้สึกกับความสุข แต่ให้เว้นที่ว่างเอาไว้บ้างว่า
ความสุขนั้นย่อมมีวันจากเราไป ไม่ช้า ก็เร็ว
2. เมื่อมีทุกข์ ขอให้มองความทุกข์ แล้ววางจิตใจไว้เหนือทุกข์ ทุกข์ส่วนทุกข์
เราส่วนเรา ยกจิตยกใจของเราขึ้นจากความทุกข์ให้ได้ด้วยการกำหนดความเป็นกลาง
มองความทุกข์ เหมือนเราไม่ได้เป็นผู้ทุกข์
3. ทำปัจจุบันตรงหน้า ระหว่างการใช้ชีวิต ควรมีสติระลึกรู้ว่า ขณะนี้ตนเอง
กำลังทำอะไรอยู่ กำลังทำงานก็อยู่กับงาน กำลังเดินก็อยู่กับการเดิน มองต้นไม้
ให้เห็นต้นไม้ มองฟ้าให้เห็นฟ้า ฟังเสียงนกร้องก็ขอให้ได้ยินเสียงนั้น
เหล่านี้คือการกำหนดใจลงสู่ปัจจุบันทั้งสิ้น
4. ความเ ล วที่ทำอยู่ควรละ ลด และเลิก แต่ไม่ต้องโทษโกรธเคืองตนเอง
พย าย ามควบคุมคำพูด การกระทำของเราให้อยู่ในคุณงามความดี เพื่อ
ไม่ให้สร้างความเดือดร้อนให้ตนเองและผู้อื่น
5. ความดีที่มีอยู่ ควรเพิ่มพูน ส่งเสริมให้งอกงามยิ่งๆ ขึ้นไป ภูมิใจในความ
เป็นคนดีของตน แม้มันจะเป็นเพียงความดีเล็กๆ แต่ต้นไม้ใหญ่ ก็เคยเป็นต้นกล้า
มาก่อนเช่นกัน ควรสร้างเหตุปัจจัยให้ความดีของตนได้เติบโตต่อไป
6. รักผู้อื่นให้มากขึ้น ไม่เช่นนั้นเราก็ไม่อาจรักตนเองอย่างถูกต้องได้ ความรักนั้น
จำเป็นต้องเรียนรู้ผ่านการรักผู้อื่น จงรักผู้อื่นอย่างไม่เห็นแก่ตัว จงให้โดยไม่หวัง
ผลตอบแทน ฝึกตนเองให้เป็นผู้ให้ที่ให้เป็น แล้วความรักที่เรางงๆอยู่ ก็จะเดิน
ไปสู่ความเป็นรักที่แท้จริงได้
7. ความคิดโหยหาอดีต และความกังวลในอนาคตนั้น เป็นความคิดที่สูญเปล่า และ
เป็นโทษเสียเป็นส่วนใหญ่ ถ้าเป็นไปได้ ควรคิดให้น้อย แทนที่ความคิดไร้ประโยชน์
เหล่านั้นด้วยการทำสมาธิ กำหนดลมหายใจ หรือการพิจารณาชีวิตในมุมที่สร้างสรรค์
เราต้องตระหนักว่า ความทุกข์คือก้อนความคิดที่สร้างมาจากเวลาที่นอกเหนือจาก
ปัจจุบัน เมื่อเรารวมใจของเราลงสู่ปัจจุบันได้เมื่อไหร่ ทั้งอดีต และอนาคต
ก็จะไม่สามารถทำร้ า ยเราได้
8. ทำล า ยวงจรอุบาทของชีวิตด้วยการใส่กิจก ร ร มดีๆ เข้าไป เช่นการตื่นให้เช้าขึ้น
กำหนดเวลากิน อยู่ หลับ นอน ขับถ่ายให้เป็นเวลา ใส่ตารางการออกกำลังกายลงไปบ้าง
ทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งให้จิตวิญญาณของตนตระหนักถึงความเป็นระบบระเบียบของชีวิต
อย่ าใช้ชีวิตแบบเดิมๆ เพราะนั่นอาจเป็นจุดเริ่มต้นของโ ร คซึมเศร้า และ
ปัญหาทางใจอื่นๆ ที่จะตามมา
9. จงรักในหน้าที่ของตน และพย าย ามเชื่อโยงหน้าที่ของตนไว้กับประโยชน์ของผู้อื่น
หรือประโยชน์ของสังคม คิดให้ออกว่าหน้าที่ของเรา สามารถช่วยอะไรสังคม หรือ
ผู้อื่นได้บ้าง และขย ายความรู้สึกนึกคิดตรงนั้นให้งอกงามในใจ การงานของเรา
ก็จะเปลี่ยนจากการทำงาน เป็นการทำบุญ กลายเป็นคนที่มีใจ และ
หน้าที่อันเป็นกุศลอยู่ตลอดเวลา
10. ย้ำเตือนตนเองอยู่เสมอว่า สิ่งต่างๆ นั้นอยู่ด้วยเหตุปัจจัย อย่ าคาดหวังในผล
แต่จงสร้างเหตุ อย่ าคาดหวังในรักที่ดี แต่จงสร้างเหตุแห่งรักที่ดี อย่ าคาดหวัง
ในความร่ำรวยให้มากเกินไป แต่จงสร้างเหตุแห่งความร่ำรวยให้เกิดขึ้น สิ่งนี้เอง คือ
การทำทุกอย่างด้วยจิตว่าง เมื่อทำทุกอย่างด้วยจิตว่างได้แล้ว ชีวิตก็จะพบกับ
หนทางแห่งความดีงามและความสุขได้ง่ายขึ้น
11. มองไปรอบข้าง ถามตนเองว่า มีใครบ้างที่มีความหมายกับชีวิตของเรา มีใครบ้าง
ที่มีบุญคุณกับชีวิตของเรา บุคคลเหล่านี้คือบุคคลที่เราต้องดูแล ไม่อาจละเลย
ขอให้มองไปยังเขาเหล่านั้น แล้วถามตนเองว่า เราจะทำอะไรเพื่อเขาได้บ้าง และ
ลงมือทำทันที อย่ าได้รีรอ เพราะเวลาไม่อาจย้อนคืนได้ใหม่
12. อย่ าพูดในสิ่งไม่ดี อย่ าพูด โก ห ก อย่ าพูดความจริงที่ไร้ประโยชน์ อย่ าพูดจา
ทำล า ยน้ำใจบุคคลอื่น อย่ าพูดจาดูถูกตนเอง และอย่ าพูดอะไรที่ทำล า ยสังคม
บุคคล และศาสนาที่ตนนับถือ
13. จงฝึกจิตใจของตน ขัดเกลาจิตใจของตนด้วยการกระบวนการที่มีประสิทธิภาพ
ฝึกคิดอย่างเท่าทัน ฝึกสมาธิ ฝึกกำหนดรู้ตามจริง เพราะชีวิตคือสิ่งไม่แน่นอน และ
ไม่อาจคาดเดาได้ ดังนั้น เราจำเป็นต้องเตรียมพร้อมในทุกสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้น
เราต้องเตรียมความแข็งแรงของจิตใจไว้ เพราะการทำใจไม่ใช่เรื่องง่ายเลยสำหรับผู้ไม่เคยฝึกฝน
14. ขอขวัญที่ดีที่สุดคือ รอยยิ้ม กำลังใจ และความจริงใจ จงแจกจ่ายของขวัญเหล่านี้
ไปยังผู้คนที่พบเห็น ทำให้เป็นนิสัย แล้วมิตรภาพดีๆ จะเกิดขึ้นในชีวิตของเราทุกวัน
15. ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น จงบอกตัวเองว่า สิ่งนั้นจะผ่านเราไปเสมอ ไม่ว่าสุข ทุกข์ ดีใจ เสียใจ
จงมองดูเวลา ให้เวลาได้ทำหน้าที่ของมัน จงอดทน เข้มแข็ง อย่ ายอมแพ้ในสิ่งใดก็ตาม
จงขอบคุณตัวเองที่พาชีวิตมาจนถึงวันนี้ ขอบคุณลมหายใจ และสรรพสิ่งทั้งหลายที่ให้โอกาสเรา
ได้เรียนรู้ชีวิต และสร้างสติปัญญาให้เจริญงอกงามในจิตวิญญาณของเราขอให้บอกกับ
ตนเองเสมอว่า เราคือบุคคลที่โชคดีที่สุดในโลกแล้วที่ได้เป็นเจ้าของชีวิตของเราเอง
จงใช้มัน จงใช้ชีวิต ทำชีวิตของตนเองให้มีคุณค่าที่สุด สมดังที่ได้เกิดมาเป็นมนุษย์ผู้ประเสริฐในชาตินี้
